Rozbrzmiewanie instrumentu w warunkach kontrolowanej wilgotności
Tym, czym od wieków dla poszukiwaczy jest najcenniejszy artefakt chrześcijan – Święty Graal, tym dla muzyków jest brzmienie – idealny w proporcjach zespół cech dźwiękowych czyli najprościej rzecz ujmując właściwy balans pomiędzy basem, środkiem pasma oraz jego górą.
Tajemnicą brzmienia instrumentów w których źródłem dźwięku jest drgająca struna (chordofonów) są walory akustyczne drewna z którego są one wykonane z których najważniejsze to sprężystość, przewodnictwo (prędkość rozchodzenia się dźwięku) oraz tłumienie. Wymienione cechy zależą z kolei od gatunku drewna oraz jego właściwości fizycznych z których najważniejsze to gęstość i wilgotność.
Przemysłowa produkcja gitar i basów związana z zapotrzebowaniem rynku na produkt w przystępnej cenie wpływa na obniżenie kryteriów jakościowych oferowanych obecnie instrumentów. Dotyczy to głównie parametrów drewna i jego cech rezonansowych. Instrumenty typu „custom” (z manufaktur, lub budowane przez lutników) wykonuje się zazwyczaj z wyselekcjonowanego, sezonowanego na wolnym powietrzu surowca (powolne zmniejszanie wilgotności drewna w stabilnych warunkach). Sezonowanie powoduje równomierne rozmieszczenie wilgoci i doprowadza do wyrównania wewnętrznych naprężeń w drewnie. Tańsze, produkowane masowo instrumenty, wykonuje się przeważnie z materiału o niższej jakości, suszonego lub wstępnie sezonowanego i „dosuszanego” sztucznie. Może to powodować nierównomierny rozkład wilgotności suszonego drewna i w konsekwencji wpływać na jego cechy odpowiedzialne za brzmienie instrumentu. Zachowanie się sztucznie suszonego drewna można zaobserwować w sezonie grzewczym, kiedy wilgotność w pomieszczeniach zamkniętych nie przekracza 25%. Instrumenty wykonane z drewna o nierównym zróżnicowaniu wilgotności mają tendencje do odkształceń i wypaczeń.
O ile nie ma wpływu na sposób w jaki drewno, z którego zbudowany jest instrument, zostało spreparowane w fazie preprodukcji o tyle można ingerować w równomierny rozkład jego wilgotności a w konsekwencji na poprawę brzmienia poprzez uzyskanie optymalnej proporcji pomiędzy współczynnikiem tłumienia, a prędkością dźwięku (fali akustycznej) zależną od gęstości drewna.
Współczynnik tłumienia
Prędkość rozchodzenia się fali dźwiękowej w drewnie (F. Kollmann 1982)
Rodzaj drewna
|
Średnia gęstość
|
Średni moduł sprężystości
|
Średnia prędkość fali dźwiękowej
| ||
׀׀
|
┴
|
׀׀
|
┴
| ||
g/cm3
|
MPa
|
m/s
| |||
Jodła
|
0,45
|
11000
|
490
|
4890
|
1033
|
Sosna
|
0,52
|
12000
|
460
|
4760
|
932
|
Świerk
|
0,47
|
11000
|
550
|
4790
|
1072
|
Buk
|
0,73
|
16000
|
1500
|
4638
|
1420
|
Dąb szypułkowy
|
0,69
|
13000
|
1000
|
4304
|
1193
|
Jawor
|
0,63
|
9400
|
915
|
3826
|
1194
|
Lipa
|
0,53
|
7400
|
250
|
3700
|
680
|
׀׀ – kierunek wzdłuż włókien
┴ - kierunek w poprzek włókien